چرا اتمر رفت؟
حنیف اتمر، مشاور امنیت ملی و عضو ارشد تیم محمد اشرف رییس‌جمهوری افغانستان، از مقامش کنار رفت.
آقای اتمر در استعفانامه‌اش گفته است که “به دلیل اختلاف جدی‌یی‌که با رهبری حکومت روی تحکیم وحدت ملی و اجماع ملی، مدیریت سیاسی، صلح و امنیت، امور انتخابات، حکومت‌داری خوب و تحکیم روابط منطقوی و بین‌المللی داشتم، از سمت مشاوریت امنیت ملی استعفا می‌دهم.” حنیف اتمر مهرۀ تأثیرگذار و با نفوذ در تیم «تحول و تدوام» بود.
آقای اتمر مسوول سیاسی تیم رییس‌جمهوری و از مذاکره‌کننده‌گان ارشد او در تقسیم قدرت، معادلات سیاسی و مناسبات منطقه‌یی بود. آقای اتمر سیاست‌مدار پیچیده، مرموز و فرصت‌شناس محسوب میشود. او در چهار سال گذشته مشاوریت امنیت ملی را از یک نهاد سمبولیک، منفعل و گمنام، به مهمترین و تأثیرگذارترین نهاد دولتی مبدل ساخت. مشاوریت امنیت ملی که در زمان مأموریت زلمی رسول و رنگین دادفر سپنتا نقش چندانی در مسایل امنیتی نداشت، به نهادی در رأس وزارت‌های دفاع، داخله و ریاست امنیت ملی قرار داد. مسوولان ارشد امنیتی در بسیاری از مسایل امنیتی به جای رییس‌جمهوری به حنیف اتمر مراجعه می‌کردند.
نقش اتمر در عزل و نصاب مقامات امنیتی برجسته بود. او در تقرر معصوم استانکزی، رییس عمومی امنیت ملی، طارق‌شاه بهرامی وزیر دفاع، ویس احمد برمک وزیر داخله و بسیاری از نخبگان دیگر نقش اثرگذار داشت. اتمر از تجربۀ کافی در امور امنیتی و سیاسی برخوردار است. او در پانزده سال پسین در سمت‌های مهم دولتی از جمله در وزارت‌های داخله، توسعۀ روستایی، معارف و اخیراً مشاوریت امنیت ملی، ایفای وظیه کرده است.
به باور ناظران، حنیف اتمر در سمت مشاور امنیت ملی، نقش «رییس‌جمهور در سایه» را بازی می‌کرد. در چهار سال پسین، با توجه به جایگاه و نقش حنیف اتمر در حکومت وحدت ملی، بخشی از مردم وی را عامل همۀ نابسامانی‌ها، بحران سیاسی- امنیتی و درگیری‌ها در کشور عنوان می‌کردند. جمعیت اسلامی افغانستان پس از حملۀ تروریستی بر نماز جنازۀ سالم ایزدیار در کابل، در اعلامیه‌یی خواستار کناره‌گیری مشاور امنیت ملی و رییس امنیت ملی از سمت‌های‌شان گردید. آنان اتمر و استانکزی را رسماً به دست‌داشتن در سازمان‌دهی حملۀ تروریستی متهم کردند. حنیف اتمر از نزدیک‌ترین چهره‌ها به محمد اشرف‌غنی بود.
با کناره‌گیری و یا برکناری او از قدرت، غنی پایۀ لنگان اما مستحکم و قدرت‌مند خویش را از دست داد! اکنون همه می‌پرسند که چه اتفاق افتیده است که دو متحد دیرینه به دو رقیب سیاسی و احتمالاً انتخاباتی همدیگر مبدل می‌شوند؟ محمد اشرف غنی از یک سال بدین‌سو روابط پرتنشی با حنیف اتمر داشته است. در این مدت، بارها گزارش‌هایی از درگیری و کشمکش در ارگ ریاست‌جمهوری میان محمد حنیف اتمر و رییس دفتر رییس‌جمهوری منتشر گردید.
نخست این درگیری‌ها بیشتر بر سر عزل و نصب در سمت‌های دولتی، قراردادهای بزرگ اقتصادی – پولی و اعمال صلاحیت‌ها در ادارات بوده است. اما رییس‌جمهوری در مسیر کار متوجه گردید که حنیف اتمر پا را فراتر از گلیم خویش نهاده و برنامه‌های پنهانی و خطرناک را دنبال می‌کند. حقیقت این بود که حنیف اتمر با استفاده از صلاحیت‌ها و اقتدار استثنای در حکومت وحدت ملی، مقدمات نامزدی در انتخابات آتی ریاست‌جمهوری سال ۲۰۱۹ را فراهم می‌کرد. مشاور امنیت ملی، افراد متعهد و وابسته به خویش را در نهادهای سودآور دولتی از جمله گمرک‌ها و ریاست‌های عمومی جابجا کرد. اقدام مشکوک و پرسش‌برانگیز حنیف اتمر به مرور زمان بی‌اعتمادی میان او و رییس جمهوری را افزایش بخشید.
پس از حملات گستردۀ راکتی بر ارگ ریاست‌جمهوری و وزارت دفاع افغانستان، بهانۀ خوبی برای آقای غنی دست داد. اشرف‌غنی همۀ مسوولان امنیتی را فراخواند و خواستار استعفای دست‌جمعی آنان شد. وزیران دفاع، داخله و مشاور امنیت ملی پیشنهاد استعفای‌شان را به ریاست‌جمهوری فرستادند. اما رییس‌جمهوری تنها استعفای حنیف اتمر را منظور کرد. برخی منابع گفته‌اند که رییس اجرایی حکومت و سفارت امریکا در کابل، با استعفای وزیران دفاع و داخله مخالفت کرده است. حنیف اتمر دیگر علاقه‌یی به کار در حکومت نداشت. به انتخابات ریاست‌جمهوری کمتر از ۸ ما دیگر فرصت باقی مانده است. اتمر در این مدت به کاروزار انتخاباتی خواهد پرداخت. حنیف اتمر خود را جانشین بلامنازع محمد اشرف‌غنی می‌داند.
او به خوبی از ناتوانی‌ها و ضعف رییس‌جمهور کنونی افغانستان آگاه است. اتمر معتقد است که غنی دیگر شانسی برای برگشت به قدرت ندارد. به همین دلیل، تنها گزینۀ مطلوب در داخل و قابل قبول در جهان او می‌تواند باشد. اکنون در میدان بازی هیچ چهرۀ تأثیرگذار در کنار اشرف غنی حضور ندارد. همۀ نخبگان سیاسی از اشرف غی بیزار هستند. غنی رهبران سنتی را از ارگ راند. متحدین انتخاباتی‌اش را تبعید کرد و منزوی ساخت. پشتون‌های ناسیونالیست و قوم‌گرا از جمله ضیاءالحق امرخیل، ملاتره‌خیل، زرداد فریادی و ده‌ها تن را نا امید ساخت. متحدین عمدۀ خود را در شورای ملی از دست داد. با این حال، در جدال اتمر و غی، قطعاً پیروزی از آن اتمر است.
اشرف‌غنی حوصلۀ بازی سیاسی را از دست داده است. بیماری‌های طولانی و کهولت سن نیز دیگر اجازۀ کار به او نمی‌دهد. دکتر غنی زود خشمگین میشود و توان کار جمعی و گروهی را ندارد. بر بنیاد برخی گزارش‌ها، حنیف اتمر با برخی از اعضای ائتلاف بزرگ افغانستان، روی انتخابات پیش‌روی ریاست‌جمهوری به توافق رسیده است. همچنان، حنیف اتمر از روابط تنگاتنگی با حامد کرزی رییس‌جمهور سابق افغانستان برخوردار است. برخی از اعضای جمعیت اسلامی نیز دارای روابط حسنه و طولانی با حنیف اتمر می‌باشند. گلبدین حکمتیار توافقش با حکومت و جایگاه کنونی‌اش را در کابل، مدیون حنیف اتمر است و قطعاً در موجودیت اتمر از هیچ گزینه‌یی در انتخابات حمایت نخواهد کرد. حنیف اتمر در مذاکرات صلح با حزب اسلامی گلبدین حکمتیار سنگ تمام گذاشت و در ماه‌های پسین سرگرم گفت‌وگو با برخی فرماندهان طالبان و چهره‌های همسو با آنان بوده است. اما محمد حنیف اتمر در افکار عمومی به‌شدت بدنام و مطرود است. اتمر با وجود این‌که کمتر در رسانه‌ها ظاهر میشود، اما همواره آماج حملات گستردۀ رسانه‌یی بوده است. برخی تحلیلگران سیاسی باور دارند که ایالات متحده امریکا به عنوان تأثیرگذارترین کشور در مسایل سیاسی افغانستان از حنیف اتمر در انتخابات ریاست جمهوری حمایت نخواهد کرد.
زیرا، اتمر به دلیل تابعیت انگلیسی، به مهرۀ بریتانیا در افغانستان مشهور است. کشورهای منطقه هم به او مظنون هستند. باری رسانه‌های روسی حنیف اتمر و معصوم استانکزی را به انتقال تروریستان داعش به شمال متهم کردند. اما حامد کرزی تلاش دارد که دیدگاه کشورهای منطقه را به حنیف اتمر جلب نماید.
افغانستان رو
